Ök ) YS% ,xld wd¾:sl .súiqu rgg f.k tk w;aoelSï
Y%S ,xldj iy Ökh w;r iïnkaO;djh ;j ÿrg;a ;yjqre lrñka forg w;r wd¾:sl .súiqula iïnkaOj idlÉPqd fjñka ;sfí' ckdêm;s uyskao rdcmlaI iy Ök ckdêm;s IS ðkamska.a uy;ajre miq.sh jif¾ uehs udifha § fnhsðxj,§ uqK .eiqk wjia:dfõ § fuu .súiqu w;aika lsÍug
uQ,sl woyi yqjudre lrf.k we;' fuu jir w. Ök ckdêm;sjrhd Y%S ,xldj iy mdlsia;dkh hk rgj, ixpdrh lrkakg kshñ; w;r Tyq wdmiq msg;aj hdug kshñ;j we;af;a bkaÈhdjg f.dia tys kdhlhka uqK .eiSfuka wk;=rejhs' 1952 § YS% ,xldj iy Ökh w;r rn¾ ) iy,a .súiqula w;aika lrk ,o w;r th rgg ,enqK fyd`o wjia:djla nj úpdrl woyihs' Ökh iu. wd¾:sl iyfhda.S;djhlg hd yels ùu ;j;a jg .Kkdjlska rgg m%fhdack w;am;alr fokq we;'
uE; Nd.h ;=< Ökh úYd, ixj¾Ok fõ.hla <`.dlrf.k ;sfí' 2002 isg 2013 olajd .; jQ ld,h ;=< idudkHfhka ishhg kjhl muK wd¾:sl j¾Okhla mj;ajdf.k f.dia we;s w;r tys m%;sM,hla jYfhka Ökfha o< foaYSh ksIamdÈ;h wefußldkq fvd,¾ á%,shk kjhla ù we;' f,dalfha úYd,;u fjf<`ofmd< w;ßka tlla iy j¾Okh jk ñ,§ .ekSfï yelshdj iu. forg w;r iïnkaO;d m%fhdackj;a tlla jkq fkdwkqudkh' uE; ld,Sk o;a; wkqj Y%S ,xldjg wd¾:sl ixj¾Okh i`oyd jeäu odhl;ajhla imhd we;af;a Ökhhs' úfõplhkag wkqj tu iïnkaO;djfhys hï hï .eg¨ ;sfí' Ök wdKavqj fl,skau iïnkaO ù ke;' furgg ixj¾Ok ld¾hNdrfhys ,d Wmhd .; yelsjQ Kh ish,a,u mdfya jdKsc uÜgulska trg nexl= imhd ;sfí' o;a;j,g wkqj 2006 isg 2013 olajd ld,h ;=< wefußldkq fvd,¾ ì,shk 2'6 l Kh .kakg rgg yelshdj ,eî we;' fuu Kh Wmhd .kakg isÿjQfha fuf;la rgg ixj¾Ok wdOdr imhk ,o cd;Hka;r ixúOdk iy rgj,a Y%S ,xldj ueÈ wdodhï rgla njg m;aùu iu. wdOdr ixl,amfhka bj;aùu iu. nj wu;l l< hq;= ke;'
ixj¾Okfha § tla;rd uÜgula olajd wdOdr Wmldr lrk rgj,a m%Yia; uÜgulg ÈhqKq jQ miq újD; fjf<`o fmdf<ka m%d.aOkh imhd .ekSug bv yßhs' Y%S ,xldj o jir 2020 jk úg tal mqoa., wdodhu wefußldkq fvd,¾ 7"500 l b,lalhla iys;j C%shd lrk úg jdKsc jYfhka úkd iykdOdr jYfhka hefmkakg yelshdjla ke;' furgg wjYH úfoaY iïm;a Wmhd .ekSfï § ixj¾Ok Khlr jYfhka ngysr rgj,ska ne`ÿïlr jYfhka .kakd w;rjdrfha úfYaI jHdmD;s i`oyd Ökfhka Kh .;a nj meyeÈ,sj fmfka'
yïnkaf;dg jrdh we;=¿ jHdmD;s lsysmhlg wjqreoaolg ishhg 6'5 l fmd,shla hgf;a jHdmD;s Kh .;a wdKavqj olaIsK wêfõ.S ud¾.h" fkdfrdÉfpda, n,d.drh" W;=r ÿïßh ud¾. iy jrdh we;=¿ jHdmD;sj,g ishhg foll wvq fmd,shlg Kh .kakg iu;a úh' fuu Kh jHdmD;sj, ;j;a È.=jla jYfhka fld<U jrdh wdY%s;j uqyqo f.dvlr k.rhla bÈ lsÍu" .,alsiai olajd uqyqÿ fjr< ;Srfha f.dvlrñka w¨;a NQñ Nd.hla rgg wE`od .ekSu" fld<U jg rgqï ud¾.fha fldgila iy fld<U r;akmqr wêfõ.S ud¾.h jeks jHdmD;s md¾Yaj w;r fldgia fnod f.k lrk wdfhdackhla olajd fjkia uqyqKqjrla f.k we;s nj o ksÍlaIKh l< yelsh' uqyqo f.dv lr bÈ lrk w¨;a NQñfhka fldgila Ökhg whs;sùu iy r;akmqr wêfõ.S ud¾.h bÈl<fyd;a Ökhg rg ;=<ska bvï mjrk fldkafoaish wkqj fuu jHdmD;s isÿfjñka mj;S'
Ökh ish wd¾:slh újD; lsÍu iu. m%;sixialrK .Kkdjlg uqyqK ÿka w;r 2003 jif¾ § fydxfldx iy uldfjda iïnkaOfhka w;aika lrk ,o .súiqï lemS fmfkhs' thska miq fï olajd rgj,a yhla iu. Ökh wd¾:sl iy fiajd .súiqïj,g we;=<;aj isà' Ñ,S" mdlsia;dkh" kjiS,ka;h" isx.mamQrej" fmarE iy fldiagdßldj tu rgj,ah' Ökh ;uka jgd isák iEu l=vd rdcHhla iu.u fkdfyd`o fkdlaldvq mj;ajd.kakd w;r thska neyer l,dmhg ish yia;h È.= lrñka isà'
Y%S ,xldj Ñkh iu. wd¾:sl .súiqulg w;aika lrkakg iQodkï jkafka 1998 jif¾ § bkaÈhdj iu. wd¾:sl iy ksoyia fjf<`o .súiqula w;aika lr we;s miqìulh' bkaÈhdj tjeks .súiqula m<uq jrg w;aika lrk ,oafoa Y%S ,xldj iu.h' thska miq ld,hl mdlsia;dkh we;=¿ ol=Kq wdishdfõ ish¨u rgj,a iu. wd¾:sl .súiqï w;aika lrkakg bkaÈhdj mshjr .;af;ah' mlsia;dkh oekgu;a Ökh iu. wd¾:sl .súiqula w;aika lr we;s w;r bkaÈhdjg ióm rgla jYfhka Y%S ,xldj Ökh iu. w;aika lrkakg iQodkï jk wd¾:sl .súiqu rgj,a ;=k w;ru iyfhda.s;djh iy wjfndaOh jeä lrk tlla njg m;a lr.ekSu rdcH ;dka;%slhkaf.a j.lSuls'
2000 § Ökfhka furgg wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 457'8 l wdkhk lr we;' th furg iuia; wdkhkj,ska ishhg ;=kls' Ökhg ,xldfjka hjd we;af;a wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 12'8 l wmkhk o%jH jk w;r th trg iuia; wdkhkj,ska ishhg 0'05 ls' 2013 jk úg wefußldkq fvd,¾ ì,shk ;=kl foa ñ,§ .kakd úg Ökhg hjd we;af;a wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 125 l wmkhk muKls' th furáka hefjk wmkhkj,ska ishhg tlla muK nj oelafjhs' 2008 jk úg forg w;r fj<`o mr;rh wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 1"122 olajd o iy 2010 jk úg wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 1"152 jk f;la o by< f.dia we;' Ökh furáka .kafka fldyq fl`È" ueKsla" rn¾ yd we`.¨ïh' 2013 jif¾ § Ökhg lrk ,o wmkhkj,ska ishhg 30 la we`.¨ïh' ishhg 20 la f;a iy ;j;a ishhg 22 la fldyq wdYs%; ksIamdok nj oelafjhs' ta fjkqjg wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 536 la jákd frÈ ms<s" wefußldkq fvd,¾ ñ,shk 435 la jákd úÿ,s WmlrK we;=¿ hlv fmdfydr jeks wdkhk w;s úYd, m%udKhla iy w¨;ska r: jdyk o tl;= fjñka ;sfí' fï .uka lrk wdldrh wkqj miq.sh ld,h ;=< furg wdkhk wxYfha m%uqL ;ekla ysñ lrf.k ;snQ bkaÈhdj fjkqjg bÈß jir oyh we;=<; úfoaY Kh yd úfoaY fjf<`odfuka Ökhg wjk; jkjd úkd úl,amhla ke;s ;ekg Y%S ,xldj m;a jkakg bvlv ;sfí'
Y%S ,xldj j¾;udkfha wNsfhda. /qilg uqyqK md isà' iduldó jd;djrKh ueo mjd furg wd¾:slh fõ.j;a ixj¾Ok b,lalhg mj;ajdf.k hdu myiq ke;s nj fmkakqï lrhs' wdfhdack ys`.h' ksIamdokh fõ.j;a ù ke;' há;, myiqlï jeä ÈhqKq ù we;s kuq;a w¨f;ka wmkhkh lrkakg foa rg ;=< ksmofjkafka ke;' idïm%odhsl ud¾.j,ska úkd w¨;a wd¾:slhla ìyslr.kakg wm W;aidy ord ke;' rgg úksuh ,efnk m%Odku u. úfoaY relshd lrk ,dxlslhka tjk Okhhs' fojkqj we`.¨ïh' ;=kajeksj f;a l¾udka;hhs'
Ök Y%S ,xld wd¾:sl iïnkaO;d ;yjqre jqjfyd;a úYd, fjf<`ofmd<la we;s trgg wmkhkh l< yels foa .ek mQ¾j úpdrhlg hdfï wjYH;djhla ;sfí' wmkhk ixj¾Ok wxY oeka isgu fï .ek wjOdkfhka isákakg wjYHh' Ök fj<`ofmd< ksÍlaIKh lr wmkhkhg furáka foa heùug fkdyels kï Y%S ,xldj oekgu;a fjf<`o .súiqï w;aika lr we;s rgj,a iu. iïnkaO ù furg yryd m%;s wmkhkhg u. i,ik jHdmdr m%j¾Okh l< hq;=h' th lrkakg yelshdj we;s jHjidhlhka Èßu;a lrkakg iy wjYH m%d.aOkh iy oekqu imhkakg wdfhdack wxY ueÈy;aùu iqÿiqh' tjeks Wmdhlska rgg úksuh ,efnk w;r forg w;r fj<`odfï § mj;sk wjdish ÿre fjhs'
wd¾:sl .súiqu iu. wdkhk iy wmkhk me;s muKla fkdj wdfhdackh .ek o wjOdkhla fhduq lsÍug wjldYhla ,efí' ÈhqKqjk Ökh f,dalh mqrd ;u Okh wdfhdackh lrñka isà' Tjqka jvd we,aula olajkafka wm%sldkq yd ,;ska wefußldkq rgj, iajNdúl iïm;aj, wdfhdackh flfrysh' b;d uE;l isg ngysr rgj, fjf<`ofmd< j;alï flfrys wjOdkhla fhduq lr we;' 2010 jif¾ § Ökh tráka neyerj l< iDcq úfoaY wdfhdackh wefußldkq fvd,¾ ì,shk 250 la muK jk w;r bÈß jir oyh we;=<; th wefußldkq fvd,¾ á%,shk fol olajd jeäjkakg bv we;s nj ie,fla' rdcH ;dka;%sl iïnkaO;d ÈhqKq uÜgul mj;sk iy bÈßfha § w;aika lrkakg kshñ; fjf<`o .súiqu wkqj hñka wdfhdack rgg f.kajd .ekSug ls%hd lsÍu wjYHh' Ökh fï olajd wefußldkq fv,¾ ì,shk 2'6 l ie,lsh hq;= jdKsc uÜgfï Kh uqo,la ,nd § ;sfí' fuu Kh u.ska furg há;, myiqlï jeä ÈhqKq fjñka mj;S' Ök w;aoelSï m%fhdackhg .; hq;=h' trg Kh muKla fkdj wdfhdack furgg f.kajd .ekSug we;s ish¨ W;aidy m%fhdackhg .ekSu jà'
.dñ” ir;a f.dvlkao